7TP

Wszyscy słyszeli o niemieckim Tygrysie, amerykańskim Shermanie, czy też radzieckim T-34. O tych pojazdach zostało już powiedziane wszystko. Ile jednak wiemy o rodzimej, polskiej konstrukcji - czołgu lekkim 7TP?

 GENEZA & PRODUKCJA
W połowie lat 20 XX wieku Polacy, chcąc zastąpić wysłużone, pierwszowojenne czołgi FT-17 nawiązali kontakty handlowe z brytyjskim przedsiębiorstwem zbrojeniowym Vickers. Początkowo obiektem polskiego zainteresowania stał się czołg Vickers Mark C Medium Tank, nie przypominający zbytnio naszego 7TP. Mark C ważył prawie 12 ton, uzbrojony był w armatę 57 mm i aż 4 karabiny maszynowe. Posiadał za to symboliczne opancerzenie, grubości 6 mm.



Mark C okazał się jednak konstrukcją niezwykle skomplikowaną i kosztowną. Wobec tego uwagę Polaków zwrócił czołg lekki Vickers E Six Tons, który był na owe czasy ciekawą konstrukcją.
Ważył prawie 2 razy mniej niż Mark C, posiadał nowoczesne zawieszenie i mocny silnik. Pancerz nie przekraczał 13 mm. Vickers E mógł rozwijać prędkość nawet 35 km/h czym zyskał nad Wisłą przydomek "czołg szybkobieżny". Dla porównania używane wcześniej w Wojsku Polskim FT-17 osiągały zawrotna prędkość 7 km/h. Głównym uzbrojeniem Vickersa E były karabiny maszynowe umieszczone w dwóch wieżach.



Po odbyciu prób terenowych w 1930 roku, zakończonych pozytywnym rezultatem, Polacy zdecydowali się zakupić czołg. 13 września 1931 roku podpisano umowę z firmą Vickers-Armstrong na 38 sztuk czołgu Vickers E po 98 115 złotych za sztukę. Czołgi przybyły do Polski na przełomie lat 1932/33
























W 1931 roku zdecydowano zbudować zmodernizowany czołg krajowy na bazie Vickersa E. Chciano zastąpić chłodzony powietrzem silnik Armstronga oraz słabe uzbrojenie główne. Czołgi rodzimego pochodzenia miały otrzymać wysokoprężny silnik benzynowy Saurer chłodzony cieczą o mocy 100KM oraz armatę 37 mm, bądź 45 mm, umieszczoną  w pojedynczej wieży. Oprócz tego zmieniono skrzynię biegów, sprzęgło oraz przekładnie boczne. Początkowo czołg ten nazwano "Czołg Bojowy wz.31", jednak później zmieniono nazwę na Vickers-Armstrong-Ursus 33 (VAU-33). W dokumentach czasem nazywano czołg importowany "7T' (7 tonowy), a wersję krajową "7TP" (7 Tonowy, Polski). 

Pierwszy prototyp zbudowano w 1934 roku. Prace nad czołgiem trawy do 1935 roku, kiedy to 18 marca złożono pierwsze zamówienie na 22 pojazdy. Uzbrojeniem docelowym 7TP było przeciwpancerne działo Bofors kal. 37 mm, na które zakupiono od Szwedów licencję. Wieże 7TP zostały wykonane także przez szwedzką firmę Bofors, która pierwszy egzemplarz dostarczyła do Polski w lutym 1937 roku.Przez kolejne lata sukcesywnie zamieniano dwie wieże z km-em na jedno wieżowy wariant z armatą 37 mm. Benzynowy silnik Saurer został z powodu licznych wad zastąpiony wysokoprężnym  dieslowskim silnikiem Saurer o mocy 110 KM.


Wiosną 1936 Polska posiadała 24 czołgi 7TP. Na 1937 zamówiono kolejne 18, na 1938 - 65, a na 1939 - 32. Czołgi produkowane były w zakładach PZInż. w Ursusie. Do września 1939 roku Wojsko Polskie posiadało około 130 pojazdów 7TP, w tym tylko 16 z 2 wieżami.



KONSTRUKCJA



 Czołg 7TP był wykonany w całości z walcowanych płyt pancernych, łączonych nitami. Grubość pancerza wynosiła:
-z przodu 17mm
-z boku  13-17mm
-z tyłu i z góry 10 mm
-z dołu 5-10 mm
Masa czołu wynosiła ok 9,4 tony w wersji dwuwieżowej oraz 10 ton w wariancie jednowieżowym.
Wieża z armatą Bofors 37 mm była umieszczona asymetrycznie po lewej stronie kadłuba. Pancerz wieży miał grubość 15 mm, a w przypadku wersji dwuwieżowej 13 mm.
Kadłub był podzielony na 3 przedziały: kierowania, bojowy, silnikowy. W pierwszym siedział kierowca-mechanik. Oprócz tego w przedziale kierowania znajdowały się 110dm^3 i 20dm^3 zbiorniki paliwa.
W przedziale bojowym znajdowała się wieża/wieże. Dowódca siedział po lewej stronie przedziału i pełnił role celowniczego. Ładowniczy znajdował się po drugiej stronie przedziału. Obsługiwali oni celownik peryskopowy oraz peryskopem obserwacyjnym.Uzbrojenie stanowiły:
a)w wersji 1-wieżowej - armata przeciwpancerna Bofors wz.37 kal. 37 mm L/45/M strzelająca amunicją 37x257R. Szybkostrzelność - około 10 strzałów na minutę. Zapas amunicji wynosił około 80 sztuk.
Dodatkowo w wieży zamontowany był karabin maszynowy Browning wz.30 kal. 7,92 mm
W tylnej części wieży znajdowała się radiostacja krótkofalowa 2N/C.

b)w wersji 2-wieżowej - 2 ckm Browning wz.30 kal. 7,92 mm z zapasem 6000 sztuk amunicji

W przedziale silnikowym znajdował się 6-cylindrowy wysokoprężny silnik dieslowski Saurer VBLDb chłodzony cieczą o mocy 110KM. Zużycie paliwa wynosiło około 80dm^3 ropy na 100 km w czasie jazdy na drodze. 7TP był w stanie rozpędzić się do 32 km/h
Podwozie składało się z 16 podwójnych kół jezdnych ze stali, pary kół napędowych, pary kół napinających i 8 rolek podtrzymujących.
ZASTOSOWANIE BOJOWE

1.Batalion Czołgów Lekkich - 49 czołgów 7TP - batalion był częścią Armii "Prusy"; walczył z najeźdźcą od 4 września m. in. pod Przedborzem, Sulejowem, Inowłodziem, Odrzywołem, Drzewicą i Głowaczowem. Niedobitki oddziału zostały dołączone do Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Koniec oddziału nastąpił w czasie walk o Tomaszów Lubelski od 18-20 IX.

2.Batalion Czołgów Lekkich - 49 7TP - część Armii "Łódź", brał udział w walkach o Piotrków Trybunalski (4-5 IX) oraz o Włodawę (15-16 IX)

1. i 2.Kompania Czołgów Lekkich - 11 7TP (2-wieżowe) 11 7TP(1-wiezowe) - kompania brała udział w obronie Warszawy

Po przegranej Polski nieliczne 7TP wpadły w ręce III Rzeszy (ok. 20 pojazdów) i ZSRR (1 czołg)











OCENA 

7TP był z pewnością  najlepszym czołgiem Wojska Polskiego. Zdecydowanie przewyższał niemieckie czołgi lekkie PzKpfw I, PzKpfw II, PzKpfw 35(t.). Relatywnie słaby pancerz rekompensowała doskonała 37 milimetrowa armata, zdolna przebić z kilkuset metrów pancerz większości niemieckich czy radzieckich czołgów. Należy jednak pamiętać, że był on rozwinięciem konstrukcji z 1928 roku - nic dziwnego, że 11 lat później, mimo licznych modernizacji, 7TP nie był czołgiem nowoczesnym!
Ponadto, bez zaplecza ewakuacyjnego oraz zapasów paliwa polskie siły pancerne ponosiły wysokie straty. I choć siedmiotonowe, polskie osiągały liczne sukcesy, było ich zbyt mało, by mogły realnie wpłynąć na losy wojny obronnej 1939.



 Bibliografia
-Dougherty Martin J. Compared & Contrasted TANKS, MAK Verlag GmbH, Bremen, 2010
-Rudy Karol 7TP - nowoczesny czy nie?, Poligon Nr 6 (29), Magnum-X,Warszawa, 2011
-Zasieczny Andrzej Czołgi II wojny światowej, Oficyna Wydawnicza "Alma-Press", Warszawa, 2005-2009
-www.1939.pl/